Solidarność to znaczy razem

Małopolska

Grzywacz Zbylut Franciszek

Ur. 4 czerwca 1939 r. w Krakowie; zm. 16 lipca 2004 r. w Krakowie; pochowany na Cmentarzu Podgórskim w Krakowie.

Malarz, rysownik, grafik, rzeźbiarz, fotografik, pedagog, pisarz, eseista, działacz społeczny, popularyzator sztuki i nauki, znawca i kolekcjoner kamieni. Stworzył jedną z najlepszych w Polsce prywatnych kolekcji minerałów i skamieniałości, którą przekazał Muzeum Przyrodniczemu ISiEZ PAN w Krakowie (2004).

Absolwent Wydziału Malarstwa ASP w Krakowie (1963); od 1972 r. pedagog macierzystej uczelni, od 1991 r. profesor zwyczajny. Od 1992 r. uczył także w Szkole Rysunku i Malarstwa "Este" w Krakowie.

W 1966 r. współtwórca grupy Wprost (wraz z L. Sobockim, M. Bieniaszem i J. Waltosiem), która w 1967 r. otrzymała Nagrodę Krytyki Artystycznej im. C. K. Norwida, a w 1984 r. Nagrodę Muzeum Archidiecezji Warszawskiej w Warszawie. Miał blisko pięćdziesiąt wystaw indywidualnych, dwadzieścia z grupą Wprost oraz uczestniczył w około dwustu zbiorowych wystawach krajowych i zagranicznych. Jego prace znajdują się w najważniejszych kolekcjach muzealnych w Polsce oraz w Muzeum Polskim w Chicago, a także w licznych kolekcjach prywatnych w kraju i za granicą.

W l. 70. XX w. jako zaangażowany działacz Związku Polskich Artystów Plastyków był znany z ostrych, bezkompromisowych wystąpień (opublikowanych w: Z. Grzywacz, "Memłary i inne teksty przy życiu i sztuce", Kraków 2009) oraz krytycznej wobec władz PRL postawy, realizowanej w sposób radykalny w twórczości artystycznej (m.in. cykle obrazów "Człowiek bez jakości" i "Wołowy") oraz w działaniach opozycji demokratycznej.

W NSZZ "Solidarność" w ASP w Krakowie działał od 1980 r. do końca życia. W 1981 r. jako prodziekan Wydziału Malarstwa ASP w Krakowie opracował zmiany strukturalne i programowe na Wydziale Malarstwa ASP. W grudniu 1981 r. uczestniczył w Kongresie Kultury Polskiej w Warszawie.

W nocy 12/13 grudnia 1981 r., wraz z wprowadzeniem stanu wojennego, internowany i osadzony w ZK w Nowym Wiśniczu. Zwolniony 24 grudnia 1981 r. W trakcie internowania nie zaprzestał prowadzenia dzienników, w których notował zapiski z życia więziennego oraz szkicował pomysły na obrazy. Po zwolnieniu z internowania namalował dwa cykle płócien: "Rekolekcje wiśnickie" i "Wiosna'82". Za pierwszy z nich, stanowiący pamiętnikarski zapis dni spędzonych w więzieniu, w 1983 r. otrzymał nagrodę podziemnego Komitetu Kultury Niezależnej "Solidarność".

W kolejnych latach bojkotu oficjalnego życia kulturalnego wystawiał obrazy w kościołach oraz w swojej prywatnej pracowni w formie permanentnego pokazu "Otwarta pracownia" (1982-1983). Uczestniczył w znaczących wystawach problemowych tamtych lat: "Plastycy stoczniowcom. Wystawa plastyki w rocznicę Sierpnia'80" (Gdańsk, 1984), "Niebo nowe i ziemia nowa?" (Warszawa, 1985), "W stronę osoby" (Kraków, 1985) "Czas Krzyża" (Bytom, 1985), "Pieta Polska" (Poznań, 1986) i w wielu innych.

Uhonorowany pośmiertnie medalem "Dziękujemy za Wolność" (2014).

fot. Joanna Helander


Źródło: Adam Gliksman. Leksykon Ludzi Małopolskiej Solidarności. Tom II. Kraków 2017
Ostatnia weryfikacja danych: 2017-08-31