Biogram w Indeksie Osobowym SSS

prof. JAN BŁOŃSKI ( ur. 15.01.1931 w Warszawie, zm. 10.02.2009 w Krakowie, spoczywa wraz z żoną Teresą, na cmentarzu Salwatorskim w Krakowie, kw. SC6 rz. 9. m. 22) był historykiem literatury, tłumaczem, krytykiem literackim i eseistą. Ukończył filologię polską na UJ (1952). W latach 1959-1962 był pracownikiem Instytutu Badań Literackich PAN. Od 1970 związał się z Uniwersytetem Jagiellońskim jako prorektor UJ ds. dydaktycznych, (1981-1984), dyrektor Instytutu Filologii Polskiej (1988-1991), kierownik Zakładu Teatru (1977-1980) i Katedry Literatury Polskiej XX wieku (1995-1997).

Debiutował młodo i stał się od razu jedną z najwybitniejszych postaci "krakowskiej szkoły" krytyki. W latach 1950-1960 pracował w redakcji "Przekroju", prowadząc dział literacki, współpracował m.in. z "Życiem Literackim", "Nową Kulturą", "Twórczością", "Dialogiem", "Tygodnikiem Powszechnym", był współtwórcą i redaktorem naczelnym "Tekstów" (1972-1974). Zajmował się przede wszystkim poezją, komentując przemiany liryki w latach pięćdziesiątych (Gałczyński; Poeci i inni), potem na przykładzie prozy opisał przełom związany z "polskim październikiem" 1956 (Zmiana warty), zasłynął jednak głównie jako interpretator dzieł klasyków XX wieku: Prousta, Becketta, Stanisława Ignacego Witkiewicza, Gombrowicza, Miłosza, Mrożka. Zajmował się także dramatem i teatrem (m.in. jako kierownik literacki krakowskiego Teatru Starego). Uważany jest za jednego z najbardziej wpływowych krytyków powojennych. Doprowadził m.in. do wydania w Polsce wszystkich dzieł Witolda Gombrowicza.

Pierwsze dokumenty ówczesnego UB dotyczące Błońskiego sięgają połowy lat 50. W marcu 1956 roku jeden z funkcjonariuszy napisał: Błoński - mieszczuch, człowiek nie nasz. Sprawa operacyjnego sprawdzania o kryptonimie DYSKUTANT została założona w kwietniu 1978 roku ze względu na propagowanie w UJ wrogich poglądów przez Jana Błońskiego, jednego z najdłużej inwigilowanych pracowników Uniwersytetu. Jej zamknięcie nastąpiło w lutym roku 1985 z powodu zaniechania wrogiej działalności. SOS DYSKUTANT, chociaż formalnie założona w roku 1978, zawiera także wcześniejsze dokumenty, datowane na lata 1976-1977. Dotyczą one kontaktów Błońskiego z opozycyjnie zaangażowaną grupą studentów, do której należeli m.in.: Wildstein, Maleszka (późniejszy tajny współpracownik SB), Pyjas i Szostkiewicz. W październiku 1979 roku sylwetkę Jana Błońskiego opisywał TW "Artur". Liczba informacji gwałtownie wzrosła od początku lat 80.

W czerwcu roku 1981 kandydaturę Jana Błońskiego na stanowisko prorektora UJ do spraw dydaktycznych poparło Niezależne Zrzeszenie Studentów; był prorektorem w latach 1981 - 1984. Stąd też przez następne lata działalność Błońskiego była skrupulatnie kontrolowana. Ponadto nadal podejrzewano go o kontakty z ośrodkami emigracyjnymi, zwłaszcza z paryską "Kulturą". Kilkakrotnie podczas zagranicznych podróży przeprowadzano Błońskiemu wcześniej zaplanowane kontrolne celne bagażu. Szczegółowo analizowano jego dochody uzyskiwane z zagranicznych ośrodków, w tym także nagrodę Fundacji im. A. Jurzykowskiego z Nowego Jorku. W trudnym okresie stanu wojennego był obrońcą pracowników i studentów przebywających w obozach internowania i więzieniach.

Jan Błoński był wyróżniony licznymi medalami i nagrodami literackimi, jak Nagroda im. Kazimierza Wyki, Literacka Nagrodą Nike, wreszcie Złotym Medalem "Zasłużony Kulturze Gloria Artis". Nasze środowisko uhonorowało prof. Jana Błońskiego Medalem "Dziękujemy za wolność".

Jak napisał syn Krzysztof Błoński : "Gdy ogłaszano stan wojenny, ojciec był na Kongresie Kultury Polskiej, mama była przewodniczącą "Solidarności" w Szpitalu im. Żeromskiego, ja byłem wiceprzewodniczącym "Solidarności" na Akademii Pedagogicznej, a brat drukował ulotki w PAN. Nie mieliśmy wątpliwości, co w tej sytuacji jest najważniejsze."