Medale Dziękujemy za Wolność dla ludzi Bocheńskiej Solidarności
Odśpiewaniem hymnu państwowego rozpoczęły się uroczystości wręczenia Medali "Dziękujemy za wolność" w budynku Starostwa Powiatowego w Bochni w dniu 30 sierpnia 2024 roku.
Po rozpoczęciu uroczystości przez kol. Krzysztofa Szwieca, głos zabrał Edward E. Nowak - prezes Stowarzyszenia Sieć Solidarności, który przywitał osoby, które zostaną uhonorowane Medalem "Dziękujemy za wolność" oraz ich bliskich, a szczególnie młodzież i dzieci, grupę kolegów i koleżanek, którym wręczyliśmy Medale już wcześniej oraz osoby oficjalne: Starostę Powiatu Bocheńskiego Adama Kortę, wicestarostę Ryszarda Drożdżaka, dyrektor Urzędu Wojewódzkiego p. Joannę Florkiewicz-Kamieniarczyk reprezentującą Wojewodę Małopolskiego oraz wicedyrektora IPN o. Kraków - dr. Michała Wenklara.
Gospodarz oraz współorganizator uroczystości Starosta Bocheński - Adam Korta powitał zebranych. Mówił o wielkiej wadze wydarzeń sierpniowych 1980 roku, których sam nie pamięta, gdyż miał wówczas kilka lat, ale dziękuje ludziom, dzięki którym mamy wolność, w tym ludziom z Bochni, którzy za chwilę będą uhonorowani.
Edward E. Nowak przedstawił genezę Medalu "Dziękujemy za wolność"; ta idea narodziła się w środowisku nowohuckiej Solidarności, a jej przedstawiciele, hutnicy stanowią trzon Stowarzyszenia Sieci Solidarności. Do chwili obecnej przyznano 973 Medale "Dziękujemy za wolność", w 28 edycjach, łącznie z obecną; a wcześniej zostały one przyznane następującym osobom z Bochni (w kolejności przyznania): Jerzy Orzeł, Jerzy Uczkiewicz, Wojciech Modelski, Józef Mroczek, Eugeniusz Oleksiński, Teofil Wojciechowski, Jarosław Potasz, Witold Bawolski, Aleksander Rogoda, Dorota Sidorowicz, ks. Józef Korzeń.
Projekt Medal "Dziękujemy za wolność" realizowany jest przy wsparciu finansowym Województwa Małopolskiego.
Z okazji 44. rocznicy podpisania Porozumień Sierpniowych oraz powstania "Solidarności", a także 35. rocznicy przełomowych wyborów do Sejmu i Senatu RP, Kapituła przyznała Medale "Dziękujemy za wolność" XXVIII edycji, dedykując je działaczom ruchu społecznego Solidarność z miasta i regionu Bochni.
Medale wręczał przewodniczący kapituły Edward E. Nowak, a w I turze, towarzyszył Starosta Bocheński Adam Korta. Poniżej osoby uhonorowane:
1) Eugeniusz Biłos, wieloletni pracownik PKP, który przez kilka lat prowadził systematyczny kolportaż bibuły na trasie Brzesko, Bochnia, Kłaj, był członkiem grupy do zadań specjalnych utworzonej przez Krzysztofa Szwieca.
2) Józef Cabała, który podobnie jak poprzednik był pracownikiem PKP i należał do grupy utworzonej przez Krzysztofa Szwieca i prowadził zorganizowany kolportaż bibuły w pociągach za co był zatrzymywany.
3) Roman Chmiel, który współpracował z Wacławem Nimirski, przewoził różne materiały potrzebne strukturom bocheńskiej Solidarności w tym do druku bibuły. Był członkiem Bocheńskiego Komitetu Obywatelskiego "Solidarność" (BKO) jako przedstawiciel Stowarzyszenia Bochniaków i Miłośników Ziemi Bocheńskiej.
4) Stanisław Dębosz, związany ze strukturami konspiracyjnej bocheńskiej Solidarności, należał do grupy do zadań specjalnych o której już była mowa. Uczestniczył w emisji Radia Solidarność w Bochni. Prowadził kolportaż w Kopalni Soli w Bochni aż do 1989 r.. Odbierał bibułę od Zdzisława Wachla. Członek jawnej Komisji Organizacyjnej Solidarności w Kopalni Soli w Bochni, potem w Bocheńskim Komitecie Obywatelskim. Organizuje też w Bochni pomoc dla Polaków na Litwie, Ukrainie jak i obywateli Ukrainy.
5) Ryszard Dźwigaj, był zatrudniony na Wydziale Badawczym HiL w Bochni. W 1980 r.; przywiózł postulaty sierpniowe z Gdańska do Bochni. W 1982 r. zaangażował się działalność w podziemnych strukturach Solidarności. Był członkiem grupy specjalnej. Uczestnik emisji Radia Solidarność w Bochni. Od 1987 członek jawnych struktur Komisji Zakładowej ZPH Bochnia, w 1988 r. 26 kwietnia 1988 r. uczestnik strajku solidarnościowego z HiL w ZPH. Członek BKO.
Podczas wręczania w tle słyszeliśmy słowa "Wolność kocham i rozumiem"
W drugiej turze, przy wręczaniu medali uczestniczył wicestarosta Ryszard Drożdżak.
Kapituła postanowiła przyznać Medale "Dziękujemy za wolność" XXVIII edycji, następującym osobom:
6) Barbara Kocot w Solidarności w ZPH Bochnia od 1980 r., Uczestniczka strajku w ZPH Bochnia 13.12.-15.12 1981 r. Po wprowadzeniu stanu wojennego organizowała pomoc prawną dla represjonowanych działaczy, monitorowała procesy, informacje przekazywała redaktorom "Kurierka B". Wraz z bratem Janem Orłem brała udział w próbnych emisjach testowych Radia Solidarność w ich rodzinnym Rozdzielu. Organizowała pomoc dla rodzin osób represjonowanych. Była członkinią BKO.
Kolejne medale dla wspaniałych kobiet, niestety już od kilkunastu lat nieżyjących:
7) Irena Konieczna, który odbierał krewny Zbigniew Konieczny
8) Stanisława Sowieńska- odbierał Jan Dobrzański.
Irena Konieczna, polonistyka, wieloletnia pracowniczka Urzędu Miasta w Bochni. Stanisława Sowieńska (ur. 02.05.1929, Bochnia; zm. 07.08.2011, tamże), pracowała w PKP w Prokocimiu; obydwie panie zmarły w 2011 roku. Po wprowadzeniu stanu wojennego wspólnie rozpoczęły pierwszy kolportaż bibuły w Bochni, którą otrzymywały od Zdzisława Wachla, wspomagały podziemne struktury, rekrutowały ludzi prowadziły skrzynkę kontaktową jak i informacyjną. Zaangażowane były także w organizację pomocy materialnej dla rodzin osób represjonowanych. Działały aż do 1989 roku. Irena Konieczna także w powstanie i działalność bocheńskiego Komitetu Obywatelskiego.
9) Zbigniew Konstanty, rzemieślnik z Krakowa. Prowadził działalność konspiracyjną w Krakowie od stycznia 1982 do maja1986. Udostępniał prywatne mieszkanie na spotkania organizacyjne. W posiadłości żony, w bronowickiej Tetmajerówce, udostępniał pomieszczenie do druku m.in. Kroniki Małopolskiej i przechowywania sprzętu poligraficznego. Często świadczył też usługi transportowe, wspierał finansowo kupując materiały drukarskie.
10) Bronisław Krakowski (był nieobecny) - Członek NSZZ Solidarność w ZPH od 1980 r; uczestnik strajku 13 grudnia 1981 w ZPH Bochnia. Od 1985 do 1989 r wraz z Czesławem Świdrem drukował Kurierka B. Uczestniczył w rocznicowych pochodach (marszach) w Bochni organizowanych przez podziemną Solidarność, w mszach patriotycznych (Solidarnościowych) organizowanych przez ks. Kazimierza Jancarza w Mistrzejowicach, jak również w protestach w Nowej Hucie.
Gromkie brawa towarzyszyły uhonorowanym podczas pamiątkowego zdjęcia.
W trzeciej turze, z powodu nieobecności p. burmistrz (trwała sesja gminy i nie mogła przybyć), Medale wręczał prezes wraz z kol. Danutą Kinaszewska - wiceprezeską stowarzyszenia.
Kapituła postanowiła przyznać Medale "Dziękujemy za wolność" XXVIII edycji, kolejnym, nastepującym osobom:
11) Ks. Pawula Józef, po wprowadzeniu stanu wojennego przebywał w parafii Mikluszowice. Tam też ukrywał Józefa Mroczka i Zbigniewa Dulębę. Później, wspólnie z Wandą Szwiec organizowali ich przerzut do plebani w Cerekwi, gdzie ostatecznie zaopiekował się nimi ks. Korzeń. Ks. Pawula wspierał również finansowo akcje pomocy dla represjonowanych. Obecnie jest proboszczem w Austrii.
12) Bogdan Lula - należał do grupy elektroników w ZPH Bochnia zajmującą się konstrukcją urządzeń nadawczych do emisji Radia Solidarność w terenie jak i w zakładowych radiowęzłach. Zajmował się także montażem tych urządzeń, które były także wysyłane także do innych miejscowości. Był istotnym ogniwem w grupie elektroników ze względu na wysoką wiedzę i umiejętności techniczne.
13) Jan Orzeł (odbierał s. Paweł Orzeł), twórca i lider grupy elektroników (w tej grupie: Jan Orzeł, Jerzy Uczkiewicz, Jerzy Orzeł, Bogdan Lula) w ZPH Bochnia zajmującej się produkcja urządzeń nadawczych do emisji Radia Solidarność zarówno w terenie jak i w radiowęzłach zakładowych. Produkcja ta była zlecana przez RKS Małopolska. W 1982 r. rozpoczął pracę nad urządzeniami nadawczymi. Zaprojektował i wdrożył do produkcji urządzenia, uczestniczył również w emisjach Radia w Bochni między innymi ze Zbigniewem Rojkiem, Dorotą Palej, Witoldem Bawolskim oraz Jerzym Orłem
14) Andrzej Pacuła (nieobecny) - filolog, poeta, satyryk, organizator kultury, dziennikarz. Był jednym z redaktorów (od 1982) konspiracyjnego Kurierka B wydawanego w Bochni; pisał pod pseudonimem "siostrzyczka", organizator kultury niezależnej w Bochni. Zaangażowany w budowę Bocheńskiego Komitetu Obywatelskiego, którego był członkiem, wybory 4 czerwca 1989 r.; był asystentem Jerzego Orła, posła i wojewody tarnowskiego.
15) Grażyna Palej, członek NSZZ "Solidarność" od września 1980 r. w Szpitalu im. G. Narutowicza w Krakowie. W jej mieszkaniu w Krakowie mieściła się jedna z ważniejszych skrzynek kolporterskich w latach 80. Współpracowała ze Zdzisławem Wachelem, a także z Porozumieniem Prasowym Solidarność Zwycięży. Systematycznie przewoziła z Krakowa i przekazywała bibułę do skrzynek kolportażowych w rodzinnej Bochni. Wspierała również bocheńskich radiowców np. umożliwiając nadawanie z jej rodzinnego domu w Bochni (Uzbornia).
Po wręczeniu medali tej tury, ks. Pawula opowiedział przygody związane z przerzutem i ukrywaniem się kol. Mroczki.
W czwartej turze, przy wręczaniu medali towarzyszyła p. Joanna Florkiewicz-Kamieniarczyk reprezentująca Wojewodę Małopolskiego; medale zostały przyznane kolejnym, następującym osobom:
16) Henryk Płachta (odbierała żona Grażyna), członek "Solidarności" w Zakładzie Urządzeń Chłodniczych w Bochni. Był członkiem grupy do zadań specjalnych zajmujących się plakatowaniem i ulotkowaniem. Akcje te były przeprowadzane w sposób zorganizowany i w miarę systematycznie; związane z ważnymi wydarzeniami rocznicowymi, emisjami podziemnego Radia Solidarność w Bochni, organizowanymi mszami za ojczyznę. Szczególna intensywność tej grupy przypada lata 1982-1984. Członek jawnych struktur w swoim zakładzie. W 1989 r. włączył się do BKO, w kampanii wyborczej do sejmu w 1989 i w wyborach samorządu w 1990 r.
17) Marek Prorok - prowadził w swoim mieszkaniu w Bochni skrzynkę kolporterską. Na Dzień Hutnika tj. 9 maja 1982 r. odczytał przez zakładowy radiowęzeł życzenia od Jerzego Orła i odsiadujących z nim w Zakładzie Karnym w Hrubieszowie wyrok J. Uczkiewiczem, W. Bawolskim i E. Oleksińskim. Treść tych życzeń brzmiała "W związku z zbliżającym się Dniem Hutnika dużo pomyślności i wytrwałości wszystkim członkom załogi i ich rodzinom życzą wdzięczni za pamięć czasowo oddelegowani Jerzy Orzeł wraz z kolegami".
18) Jan Przyborowski; po wprowadzeniu stanu wojennego wraz z braćmi (najstarszy Piotr) tworzyli lokalne struktury Solidarności Mikluszowicach. Pod koniec 1983 r. byli organizatorami tajnego spotkania TKW Bochnia (ponad 30 osób). W spotkaniu uczestniczyli między innymi Krzysztof Szwiec, Józef Mroczek, Zbigniew Rojek, Ryszard Dźwigaj, Irena Konieczna, Zofia Modelska. Spotkanie było bardzo ważne a podjęte tam ustalenia okazały się trwałe mimo późniejszego aresztowania Krzysztofa Szwieca.
19) Ewa Rojek (odbierał syn Paweł), wraz z Marią "Marylą" Tadel pracowała w "Aptece pod Białym Orłem", gdzie w 1982 r. prowadziły skrzynkę przerzutową; kurierzy odbierali przesyłki głównie bibułę oraz urządzenia nadawcze do radia Solidarność. Apteka była jednym z kluczowych punktów przerzutowych w strukturach małopolskiej konspiracyjnej Solidarności. Ewa Rojek uczestniczyła w ważnych uroczystościach dla struktur bocheńskiej Solidarności.
20) Zbigniew Rojek (z powodów zdrowotnych nie mógł przybyć, odbierał syn Paweł), członek KZ w Kopalni Soli w Bochni od 1980, 13-14 XII 1981 uczestnik strajku w Kopalni Soli w Bochni, od 1982 członek podziemnej Terenowej Komisji Wykonawczej "S" w Bochni; kolportaż podziemnej prasy w KS. Współpracownik PP Solidarność Zwycięży a także "Kurierka B" - autor, zbierał i przekazywał do redakcji informacje i składki. Uczestniczył w kilkunastu konspiracyjnych spotkaniach podziemnych struktur regionalnych. W 1989 uczestnik kampanii wyborczej KO "S", 1989-1991 członek KO w Bochni.
W piątej turze V tura, Medale wręczal Edward Nowak wraz z dr. Michałem Wenklarem z IPN w Krakowie. Kapituła postanowiła przyznać kolejne Medale "Dziękujemy za wolność" XXVIII edycji, następującym osobom:
21) Czesław Świder (nieobecny). W latach 1982 do 1985 organizował wyjazdy np. do Mistrzejowic, do Częstochowy i innych miejsc na uroczystości religijno-patriotyczne. Drukarz podziemnych wydawnictw (głównie Kurierka B") w Bochni od 1985 r.,a drukarnia była w piwnicy jego domu. Drukował z Br. Krakowskim. Po przerwie w 1986, wznowił drukowanie na offsecie, aż do wyborów w 1989.
22) Maria "Marylka" Tadel (ur. 17.01.195; zm. 31.07.2019), w latach 80 pracowała w Aptece pod Białym Orłem w Bochni, systematycznie przyjmowała i wydawała przesyłki nadawane przez bocheńskie struktury podziemnej Solidarności. Najczęściej były to podziemne wydawnictwa oraz urządzenia nadawcze do emisji Radia Solidarność. Początkowo zajmowała się tym wraz z Ewą Rojek. Przesyłki te były wydawane kurierom spoza Bochni, np. z Tarnowa, Nowego Sącza, Limanowej, ale również spoza regionu Małopolski. Apteka pod Białym Orłem była bardzo istotnym punktem od 1982 r. na szlakach kurierskich działających pod RKS Małopolska.
23) Marian Trojan, członek Solidarności w ZPH Bochnia od 09.1980 r; uczestnik strajku 13 grudnia. W lutym 1984 w związku z podejrzeniami o rozpowszechnianie nielegalnych wydawnictw został aresztowany; zwolniony na mocy amnestii w lipcu 1984. Po wyjściu z aresztu nie przywrócono go do pracy w ZPH; imał się różnych zajęć. Podczas kwietniowego strajku w 1988 r. w ZPH w Bochni jednym z postulatów strajkujących hutników było przywrócenie go do pracy.
24) Zdzisław Wachel (odbierała córka Alina Świgost), wieloletni pracownik PKP w Krakowie - Bieżanowie. Główny kurier podziemnych struktur Solidarności w Bochni od 1982-1989 r.. Trasy kurierskie obejmowały główne ośrodki w Polsce. Jeździł po bibułę i książki m.in. do Warszawy, Gdańska czy Wrocławia. Zapewniał dostawy wydawnictw podziemnych wydawanych nie tylko przez struktury Solidarności, ale też przez KPN i inne. Przekazywał przesyłki do Ireny Koniecznej i Stanisławy Sowieńskiej a część do innych skrzynek kolporterskich. Bochnia była istotnym punktem na trasach kurierskich Tarnów, Nowy Sącz czy później Rzeszów. Współtwórca BKO.
25) Piotr Zięba (c. Justyna Smoter) nauczyciel WF w szkole podstawowej w Łapczycy. Po wprowadzeniu stanu wojennego budował struktury konspiracyjne w środowisku nauczycielskim. Systematycznie kolportował, współpracował z redakcją Kurierka B, nieprzerwanie do 1989 r. ; mocno zaangażował się w proces powstawania Bocheńskiego Komitetu Obywatelskiego, a w akcje wyborcze do sejmu kontraktowego, później w przygotowanie wyborów do samorządu terytorialnego, został radnym miasta Bochnia.
Podczas wręczania medali przekazywaliśmy "bibułę" czyli Biuletyn Sieci Solidarności zawierający biogramy osób uhonorowanych a także numer wydany z okazji 35. rocznicy wydarzeń ROKU 1989.
Wręczanie medali zakończyliśmy Hymnem Solidarności. Dalsze prowadzenie przejął kol. Krzysztof Szwiec, który podziękował Staroście Bocheńskiemu p. Adamowi Korcie oraz wicestaroście Ryszardowi Drożdżakowi, za współorganizację uroczystości oraz Edwardowi Nowakowi.
W wystąpieniu końcowym, prezes Edward Nowak, mówił, że DZIĘKUJEMY ZA WOLNOŚĆ, ludziom Solidarności i opozycji, którzy od chwili powstania naszego ruchu w sierpniu 1980 r., a niektórzy wcześniej działali na rzecz wolności, aż do Wyborów 4 czerwca 1989 r., rozpoczynając proces budowania wolności i demokracji w naszej Ojczyźnie. To dzięki tym Ludziom Solidarności mamy dzisiaj wspaniały kraj, z którego mamy prawo być dumni.
Dlatego też, nasze Stowarzyszenie wystąpiło z inicjatywą ustanowienia 4 Czerwca świętem państwowym III Rzeczypospolitej Polskiej. Po uroczystości będziemy zbierać podpisy poparcia dla projektu ustawy o ustanowieniu 4 Czerwca - świętem państwowym, dniem wolnym od pracy.
Na zakończenie wystąpienia, podkreślił, że w przygotowaniu i prowadzeniu uroczystości brał udział kol. Krzysztof Szwiec, wybitny działacz Bocheńskiej Solidarności, członek Komitetu Strajkowego ZPH Bochnia w 1989 r., internowany, później aresztowany za tworzenie struktur podziemnych, do których zaangażował wielu spośród uhonorowanych dzisiaj osób, działacz komitetów obywatelskich, turysta, przewodnik i niezwykle zaangażowany społecznie obywatel. Prace merytoryczne dotyczące przygotowania wniosków dla Medali "Dziękujemy za wolność" prowadził kol. Paweł Orzeł, syn Jana Orła, bratanek Jerzego Orła; członek Stowarzyszenia Sieć Solidarności, wielce zaangażowany w odkrywanie historii Solidarności i opozycji antykomunistycznej w regionie bocheńskim, brzeskim i tarnowskim, wspierający osoby starające się o status działacza opozycji oraz wsparcie socjalne i prawne.
Podziękował koleżankom i kolegom za pomoc: Danucie Kinaszewskie - wiceprezesce Sieci Solidarności, żonie Halince Nowak, Wiesławie Ciesielskiej, pracownikom urzędu starosty za pracę, życzliwość, przedstawicielom mediów.
W imieniu kol. Aleksandra Rogody, zwrócił się o wsparcie działalności fundacji DKMS, która organizuje dawców szpiku kostnego dla chorych na białaczkę.
Nie zapominajmy o naszych zmarłych koleżankach i kolegach. Proszę uczcijmy minutą ciszy pamięć zmarłych Ludzi Bocheńskiej Solidarności.
O głos poprosił jeszcze wicestarosta R.Drożdżak, podkreślając, że zna wielu uhonorowanych ale o wielu działaniach nie wiedział, co świadczy o ich skromności a przecież stworzyli wielkie czyny, których rezultatem był zwycięstwo 4 czerwca i to niemal bezkrwawo, a przecież mogło być inaczej o czym świadczą wydarzenia 1989 roku w Rumunii, czy dzisiejsza wojna w Ukrainie.
Na zakończenie uroczystości bocheńscy artyści: Krzysztof Lelek (gitara i wokal) oraz Janusz Stryjski (gitara, wokal) wykonali kilka piosenek, nie tylko solidarnościowych, a do wykonaniu "Murów" przyłączyli się członkowie Sieci Solidarności i widzowie.
A potem było jeszcze spotkanie towarzyskie, w których nie zabrakło spotkań i wspomnień o minionych latach, robienia pamiątkowych zdjęć. Za wszystko, atmosferę, życzliwość i pomoc, bardzo dziękujemy.
Relacja z uroczystości na kanale You Tube:
https://youtube.com/playlist?list=PLLh89dhSDWMgO4nSeUBVN8J7weHSN546y&si=saQQeluB9mxev2Mv
