Wystawa "Solidarność Małopolska w stanie wojennym" została otwarta 16 października br. w Muzeum PRL-u w Nowej Hucie.
Marcin Bzyk wraz z towarzyszącym mu kolegą instrumentalistą zaśpiewał trzy utwory tworząc wspaniały, chociaż gorzki klimat do wystawy. Pierwszy z nich to aranżacja pieśni "Wiwaty zza kraty" jaką w więzieniu we Wrocławiu napisali "Marco - Polo" czyli Stanisław Handzlik i Edward E. Nowak, druga "Syn marnotrawny" Jacka Kaczmarskiego a trzecia to utwór własny piosenkarza "A ja lecę".
Dyrektor Muzeum Historycznego m. Krakowa p. Jacek Salwiński otwierał oficjalnie wystawę, będącą efektem współpracy Muzeum PRLu z Fundacją Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego oraz Stowarzyszeniem Sieć Solidarności. Następnie prof. Tomasz Gąsowski oraz Edward E. Nowak mówili o przesłaniu instytucji, które reprezentują. Merytorycznego wprowadzenia do wystawy a następnie oprowadzenia dokonał Andrzej Malik - kurator wystawy. Celem wystawy jest zaprezentowanie zwiedzającym wydarzeń, jakie miały miejsce w Małopolsce, po 13 grudnia 1981 roku i wprowadzeniu w Polsce stanu wojennego. Całość wystawy podzielona na cztery tematyczne części: represje, budowa struktur, metody oporu, ofiary. Naszej drodze po wystawie towarzyszą wspaniałe grafiki "Solidarności' Leszka Sobockiego, jednego z wybitnych artystów ruchu kultury niezależnej.
Propagandowe plakaty skierowane przeciwko ludziom Solidarności i opozycji, dalej "Obwieszczenie o wprowadzeniu stanu wojennego" wprowadzają nas w realia 13 grudnia 1981 roku. Przechodzimy przez zaimprowizowane pomieszczenie komisji zakładowej NSZZ "Solidarność", zdemolowanej przez interweniujących zomowców. Dalej napotykamy zdjęcia z obozów internowania w Załężu i Uhercach, gdzie trafili przywódcy związkowi z Małopolski. Na ścianie lista internowanych z naszego regionu, których było blisko 400 tu. Dramatycznie brzmi, mimo, że współcześnie nagrana na filmie opowieść, o tym jak wyglądało internowanie.
Widzimy także materiały jakie znaleziono w specjalnej jednostce wojskowej, w Czerwonym Borze, w której w ten specyficzny sposób internowano groźnych działaczy powstającego podziemia. Mocne wrażenie robią pobrane odciski palców. Mijamy przechodzący ulicą patrol milicyjny. W głębi, ukryta starannie podziemna drukarnia, z urządzaniami, i wyposażeniem jakiego wtedy używaliśmy, przykładami plakatów, bibuły, ulotek. Wracamy na ulicę a tam wielka demonstracja pod "Arką". Setki ludzi wychodzących z mszy, zaczynają się walki uliczne, gazy, ZOMO, esbecy. Można zobaczyć elementy wyposażenia zomowców, w tym rzeczy zdobyczne.
Tym wszystkim kierowały powstające organizacje podziemne. Po aresztowaniu przywódców strajków i osadzeniu ich w więzieniach, pojawili się nowi ludzie, którzy podjęli trud konspiracji i walki. W Nowej Hucie powstał Komitet Obrony Solidarności, Tajna Komisja Robotnicza Hutników, zbieraniem składek i funduszy związkowych zajął Społeczny Fundusz Pomocy Pracowniczej, natomiast sprawami socjalno-bytowymi Duszpasterstwo Hutników. Później powołany został Międzyzakładowy Komitet Strajkowy Nowa Huta oraz analogiczne struktury w innych dzielnicach Krakowa oraz w niektórych miastach regionu, np. w Nowym Sączu, czy w Tarnowie. Pozostający w ukryciu działacze NSZZ "Solidarność" powołali Regionalną Komisję Wykonawczą NSZZ "Solidarność" Małopolska. Jednym z najbardziej prężnych ośrodków był kościół ARKA a potem środowisko Kościoła w Mistrzejowicach.
W ostatniej części naszej wystawy przypominamy ofiary stanu wojennego. Wśród nich są młody robotnik - symbol nowohuckich demonstracji ulicznych Bogdan Włosik oraz Ryszard Smagur, który zginął w kolejnym roku. Wśród ofiar są zmarli w tajemniczych okolicznościach : Andrzej Szewczyk, Tadeusz Frąś, Zbigniew Szkarłat z Nowego Sącza, oraz zmarły wkrótce po wyjściu z internowania Adam Grudziński, osoby które zmarły w wyniku stosowania przez zomowców petard z gazem łzawiącym, jak Janina Drabowska oraz Janusz Bielik. Niezwykle tragiczna była samobójcza śmierć Jacka Żaby oraz porucznika drogówki Józefa Kurowskiego.
To tylko wyrywkowe opisy fragmentów wystawy. Jest na niej zgromadzonych wiele informacji, faktów, zdjęć, opisów, eksponatów. Zapraszamy na wystawę nie tylko a w celach poznawczych. To także forma oddania hołdu tym wszystkim wspaniałym dzielnym ludziom, którzy mieli odwagę walczyć o wolność !
Wystawę "W kontrze. Solidarność Małopolska w stanie wojennym" można oglądać od 17 października 2017 r. do 31 marca 2018 r. w siedzibie muzeum w Nowej Hucie na os. Centrum E1 (b. kino Światowid).
[EEN]
