Tablica "Nasza droga do wolności" na Bramie Głównej Huty T.Sendzimira oraz symbol Komisji Robotniczej Hutników
Zatrudniający w 1980 r. blisko 40 tys. pracowników kombinat HiL, noszący wówczas imię W. Lenina był jednym z najważniejszych i największych zakładów przemysłowych Polski.
19 sierpnia 1980 r. w HiL rozpoczęły się pierwsze strajki, wyrażające poparcie dla protestujących na Wybrzeżu, zaś po podpisaniu Porozumień Sierpniowych rozpoczęło się żywiołowe tworzenie Niezależnych Samorządnych Związków Zawodowych, które wkrótce przyjęły nazwę SOLIDARNOŚĆ. Tutaj odbywały się pierwsze prawdziwie demokratyczne wybory przedstawicieli załóg pracowniczych. Związkiem kierowała Komisja Robotnicza Hutników (KRH zrzeszająca w grudniu 1980 r. już 34,5 tys. pracowników kombinatu czyli 90 procent załogi.
W budynku administracyjnym HiL, przy Bramie Głównej, we wrześniu 1980 r. powołano do życia MKZ Kraków, będący zalążkiem Regionu Małopolskiego NSZZ "Solidarność". Spod tej bramy wyruszaliśmy ze sztandarami 21 listopada 1981 r.
Brama Główna huty była świadkiem historii nowohuckiej "Solidarności", w tym także strajków. Po wprowadzeniu stanu wojennego, 13 grudnia 1981 r. na Bramie Głównej zawisł transparent "Strajk okupacyjny", przy tej bramie zbierali się protestujący hutnicy wyrażając swoje postulaty a po drugiej stronie ZOMO i wojsko, tutaj przychodzili ludzie aby weprzeć strajkujących, tu powstały barykady i tutaj toczyły się negocjacje strajkowe. Nad ranem 16 grudnia 1981 r. siły milicyjno-wojskowe zniszczyły bramę i wkroczyły do pacyfikacji strajku.
Mimo atmosfery zastraszenia oraz skazania przywódców strajku, przystąpiono do odbudowy struktur związkowych, na których czele stanęli "hutnicy". Spod Bramy Głównej wyruszyły pierwsze pochody protestacyjne przeciwko wprowadzeniu stanu wojennego oraz więzieniu przywódców, już pod koniec kwietnia 1982 r. a potem co miesiąc, podążając w dół ku miastu. Kierowała nimi Tajna Komisja Robotnicza Hutników (TKRH), kontynuując dzieło KRH.
Wiosną 1988 r. brama kombinatu po raz kolejny zapisała się na kartach historii Nowej Huty. Ponownie powieszono transparent "Strajk okupacyjny". Pod Bramę Główną przybył prawdziwy pochód 1 Majowy strajkujących hutników a z drugiej strony ich rodzin i przyjaciół. W nocy 4/5 maja 1988 r. huta znowu została spacyfikowana a przywódcy aresztowani, ale strajk przekształcił się w strajk absencyjny a następnie powstał Komitet Organizacyjny, który doprowadził do powrotu Solidarności do Huty, gdzie znowu w budynku administracyjnym przy bramie mógł się odbyć II Zjazd Komisji Robotniczej Hutników w kwietniu 1989 roku.
Podczas pamiętnych wyborów w czerwcu 1989 roku pod Bramą Huty odbywały się najważniejsze spotkania kandydatów na posłów i senatorów, którzy doskonale zdawali sobie sprawę, ze znaczenia tego miejsca w Krakowie, w Małopolsce i w naszym kraju dla najnowszej historii.
W 2013 r. w XXV rocznicę Wiosny Solidarności '88 na Bramie Głównej Huty im. Tadeusza Sendzimira została odsłonięta tablica "Nasza droga do wolności" z inicjatywy Stowarzyszenia Sieć Solidarności, przy współpracy Komisji Robotniczej Hutników NSZZ "Solidarność" Tekst opracował Stanisław Handzlik a tablicę wykonała firma Metalart. Na 35. rocznicę powstania Solidarności, 31 sierpnia 2015 roku nad tablicą zamontowaliśmy odrestaurowaną tablicę z historycznym logo Komisji Robotniczej Hutników.
Od czasu powstania Tablicy "Nasza droga do wolności" każdego roku kilkakrotnie spotykamy się pod tablicą aby oddać hołd Ludziom Solidarności.
[Edward E. Nowak]
