Solidarność to znaczy razem

Bińczycki Jerzy

Biogram w Indeksie Osobowym SSS

Jerzy Bińczycki (ur. 6 września 1937 w Witkowicach, zm. 2 października 1998 w Krakowie) - polski aktor teatralny i filmowy; absolwent Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej im. Ludwika Solskiego (1961). Po studiach w latach 1961 - 1965 pracował w Teatrze Śląskim im. Stanisława Wyspiańskiego w Katowicach, od roku 1965 do śmierci w Starym Teatrze w Krakowie. Kilka miesięcy przed śmiercią (w lipcu 1998) został dyrektorem Starego Teatru. Na tej scenie stworzył swoje najwybitniejsze kreacje, w spektaklach m.in. Jerzego Jarockiego (rola Edka w Tangu Sławomira Mrożka, Tomasza Becketa w Mordzie w katedrze), Andrzeja Wajdy (Lebiadkina w Biesach, XX w Emigrantach, Poloniusza w Hamlecie), Konrada Swinarskiego (Kajetana w Fantazym Juliusza Słowackiego, Jana w Żegnaj Judaszu) i wielu innych. Reżyserował sztuki m.in. Antoniego Czechowa - Niedźwiedź i Oświadczyny (1975), sam w nich zagrał.

W filmie zadebiutował w 1962, ale wielką rolę Bogumiła zagrał w 1975 r. w adaptacji Nocy i dni Marii Dąbrowskiej w reżyserii Jerzego Antczaka. Ta rola przeszła do historii polskiego kina, a aktor otrzymał za nią wiele nagród, zaś film w 1996 r. został nominowany do Oscara. Później Bińczycki zagrał w wielu innych filmach m.in.: w Dreszczach, Ucieczce z Kina Wolność Wojciecha Marczewskiego, Magnacie Filipa Bajona, Z biegiem lat, z biegiem dni..., Panu Tadeuszu Wajdy,  Znachorze Jerzego Hoffmana. Podczas 36 lat pracy w filmie zagrał ponad 70 ról. Jego ostatnią aktorską kreacją teatralną był Escalus w Miarce za miarkę Szekspira w reżyserii Tadeusza Bradeckiego. 

Po 13 grudnia 1981 r. zamknięto wszystkie teatry na terenie całego kraju, zawieszając przedstawienia do odwołania. Natychmiast, przystąpiono do weryfikacji aktorów i pracowników, którzy w większości poparli aktorski bojkot a szerzej ludzi kultury.  Od stycznia 1982 r. wznowiono publiczne przedstawienia teatralne, a władze zawieszonego ZASP-u potępiły i wykluczyły aktorów nieuczestniczących w bojkocie.  Repertuar państwowych teatrów - mimo ingerencji cenzury i nadzoru partii (PZPR) - był zdecydowanie antypaństwowy. 
1 kwietnia 1982 roku Stary Teatr wystawił sztukę Mord w Katedrze T.S. Eliota w reż. Jerzego Jarockiego, w Katedrze Wawelskiej. Jerzy Bińczycki zagrał arcybiskupa Tomasza Becketa, który walczy z władzą, co było odczytywane przez publiczność jako oczywista analogia do sytuacji w Polsce. 

Podczas wyborów czerwcowych 1989 r. Jerzy Bińczycki angażował się we wspieranie kandydatów Małopolskiego Komitetu Obywatelskiego „Solidarność” wraz z żoną Elżbietą - teatrolog. PO 1989 r. angażował się także politycznie wspierając w wyborach prezydenckich Tadeusza Mazowieckiego, potem działając w Unii Demokratycznej i Unii Wolności; kandydował do Senatu w 1991 r. w okręgu tarnowskim, do mandatu zabrakło mu niewielu głosów. 

Zmarł nagle 2 października 1998 r. w Krakowie. Został pochowany w Alei Zasłużonych Cmentarza Rakowickiego w Krakowie.

Uhonorowany medalem "Dziękujemy za wolność" (2024).