Biogram w Indeksie Osobowym SSS
Zbigniew Romaszewski (ur. 2 stycznia 1940 w Warszawie, zm. 13 lutego 2014 tamże)
Po powstaniu warszawskim został wywieziony wraz z matką do obozu pracy w Groß-Rosen. Ojciec został zamordowany w 1944 w obozie koncentracyjnym.
W 1955 jako uczeń LO w Kole ZMP, w 1956 w okresie Października '56 inicjator jego rozwiązania; uczestnik organizowanej przez "Po Prostu" ogólnopolskiej konferencji nt. perspektyw ruchów młodzieżowych. 1964-1983 zatrudniony w Instytucie Fizyki PAN.
W 1967 współinicjator akcji zbierania podpisów pracowników naukowych w obronie Adama Michnika zawieszonego w prawach studenta na UW. Od 1976 współpracownik KOR, organizator zbiórek pieniędzy dla represjonowanych robotników Radomia i Ursusa (w grupie Mirosława Chojeckiego), po jego zatrzymaniu (1 X 1976) przejął (z żoną Zofią Romaszewską) organizację wyjazdów do Radomia; inicjator kierowanych do prokuratury skarg na pobicia i nieludzkie traktowanie uczestników protestu radomskiego Czerwca '76. 18 IX 1977 sygnatariusz Deklaracji Ruchu Demokratycznego, od X 1977 członek KSS KOR, kierownik (z żoną) Biura Interwencyjnego KOR, następnie KSS KOR dokumentującego przypadki łamania praw człowieka. Od 1977 stały współpracownik niezależnego miesięcznika "Głos".
W I 1979 delegowany przez KSS KOR wyjechał do Moskwy, aby podczas spotkania z Andriejem Sacharowem i jego współpracownikami nawiązać współpracę opozycji obu krajów, do podpisania pierwszych wspólnych wystąpień: w obronie dysydentów czechosłowackich i ws. Katynia, nie doszło na skutek aresztowań w środowisku opozycji rosyjskiej. 2 IX 1978 uczestnik spotkania z czołowymi działaczami czechosłowackiej Karty 77 (m.in. z Václavem Havlem) w Karkonoszach na granicy polsko-czechosłowackiej.
W I 1980 członek (z Ludwikiem Cohnem, Edwardem Lipińskim, Anielą Steinsbergową) Komisji Helsińskiej KSS KOR. We IX 1980 główny redaktor dokumentu Raport Madrycki. O przestrzeganiu praw człowieka i obywatela w Polsce. Wielokrotnie zatrzymywany na 48 godz., poddawany rewizjom.
W VIII 1980 aresztowany, zwolniony na mocy Porozumień Sierpniowych. Od IX 1980 w "S", szef Komisji Interwencji i Praworządności MKZ, następnie Regionu Mazowsze; wiosną 1981 reprezentant strony związkowej w rozmowach z rządem ws. rehabilitacji osób represjonowanych po Czerwcu '76 w Radomiu; w VI 1981 delegat na I WZD Regionu Mazowsze, członek Prezydium ZR, delegat na I KZD, członek KK.
Od 13 XII 1981 w ukryciu; wiosną 1982 organizator (z żoną) pierwszego podziemnego Radia "S" (pierwsza audycja 12 IV); 8 V 1982 współtwórca (ze Zbigniewem Bujakiem, Zbigniewem Janasem i Wiktorem Kulerskim) RKW Mazowsze; współpracownik MRKS, w VI 1982 inicjator akcji uwolnienia Jana Narożniaka przebywającego w szpitalu przy ul. Banacha w Warszawie pod nadzorem SB. 29 VIII 1982 aresztowany, 17 III 1983 skazany w procesie Radia "Solidarność" wyrokiem Sądu Warszawskiego Okręgu Wojskowego na 4,5 roku więzienia, osadzony w AŚ Warszawa-Mokotów, w trakcie odbywania wyroku sądzony w procesie KSS KOR, w VII 1984 zwolniony na mocy amnestii (sprawa uwolnienia "jedenastki"). Po wyjściu zatrudniony w Instytucie Fizyki Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie jako redaktor "Acta Physica Polonica".
W XII 1984 autor Listu w obronie represjonowanych w ZSRS dysydentów Jeleny Boner i A. Sacharowa. 3-10 XI 1985 główny organizator Tygodnia Więźnia Politycznego; współzałożyciel (z żoną) i prezes Polskiego Funduszu Obrony Prawnej. 1986-1989 szef działającej jawnie Komisji Interwencji i Praworządności "S". 6 VII 1987 sygnatariusz deklaracji Kręgu Przyjaciół Solidarności Polsko-Czechosłowackiej. 25-28 VIII 1988 uczestnik Międzynarodowej Konferencji Praw Człowieka w parafii św. Maksymiliana Kolbego w Krakowie-Mistrzejowicach. W VIII 1988 uczestnik spotkań opozycji polskiej i czechosłowackiej w Karkonoszach.
Od 1988 członek KKW i KO przy Przewodniczącym "S" Lechu Wałęsie, w 1991 w Prezydium Komitetu. W 1989 podczas obrad Okrągłego Stołu ekspert w podzespole ds. reformy prawa i sądów.
1989-2011 senator RP, kolejno: z listy KO "S", niezależny, "S", ROP, Blok Senat 2001, PiS; 2007-2011 wicemarszałek Senatu. Od 2011 członek Trybunału Stanu. W 1990 w ramach Fundacji Praw Człowieka z żoną i współpracownikami przy współudziale litewskiego Sąjūdisu współorganizator II Międzynarodowej Konferencja Praw Człowieka w Leningradzie (ZSRS), w 1998 III Międzynarodowej Konferencji Praw Człowieka w Warszawie. W 1992 przez 2 tyg. przewodniczący Komitetu ds. Radia i Telewizji. W II 1997 w Groznym uczestnik uroczystości zaprzysiężenia prezydenta Czeczeńskiej Republiki Iczkerii Asłana Maschadowa. 3 V 2000 współorganizator (z żoną) wystawy "Plakat i historia" na Kubie (wystawa antytotalitarna w wymowie, wywołała gwałtowną reakcję kubańskich władz komunistycznych).
29 V - 13 XII 1974 rozpracowywany przez Wydz. IV Dep. II MSW w ramach SOS krypt. Rodzina; 2 III 1977 - 26 X 1989 przez Wydz. III/III-2 KS MO/Wydz. IX/II Dep. III MSW w ramach SOS/SOR krypt. Graf. Ponadto SOR Gracze, Maniacy, Zlot i in.
III Rzeczypospolita.
Od 4 lipca 1989 do 7 listopada 2011 nieprzerwanie zasiadał w Senacie RP, był wybierany kolejno z ramienia jako kandydat bezpartyjny z Komitetu Obywatelskiego (1989), jako kandydat niezależny (1991), z NSZZ "Solidarność" (1993), Ruchu Odbudowy Polski (1997), Bloku Senat 2001 (2001) oraz w 2005 i w 2007 z ramienia Prawa i Sprawiedliwości. W Senacie I, II, IV i VI kadencji przewodniczył Komisji Praw Człowieka i Praworządności.W 2011 Sejm wybrał go na członka Trybunału Stanu.
W 1998 założył Fundację Obrony Praw Człowieka, która w 50. rocznicę uchwalenia Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka zorganizowała w Warszawie III Międzynarodową Konferencję Praw Człowieka.
W 2014 współzałożyciel i aktywny członek Komitetu Solidarności z Ukrainą (KOSzU).
Odznaczony przez prezydenta Bronisława Komorowskiego Orderem Orła Białego (2011). Uhonorowany Medalem "Dziękujemy za wolność" (2018)
Żonaty z Zofią Romaszewską, miał córkę Agnieszkę Romaszewską-Guzy.
