35 lat temu, w dniach 25-27 sierpnia 1988, w Krakowie - Mistrzejowicach odbyła się Międzynarodowa Konferencja Praw Człowieka zorganizowana przez Komisję Interwencji i Praworządności NSZZ "S" oraz Ruch "Wolność i Pokój".
Konferencja była możliwa dzięki temu, ze Zofia i Zbigniew Romaszewscy przeznaczyli na nią nagrodę finansową jaką otrzymali z Fundacji "Aurora". Powołano komitet organizacyjny w które skład weszli: Zofia i Zbigniew Romaszewscy, Jan Rokita, Zbigniew Fijak i Dariusz Rupiński. Pomagało biuro organizacyjne Mirka Chojeckiego we Francji i Jana Minkiewicza w Holandii.
Konferencję zorganizowano pod hasłem: "Prawa człowieka nie znają granic. Walka o nie jest sprawą nas wszystkich".
Wzięło w niej udział ponad 1000 osób, w tym 400 z zagranicy, w tym goście z krajów Europy, z USA, Australii, Japonii, nawet z Ameryki Południowej. Reprezentowani byli m.in. Kongres USA, Konfederacja Wolnych Związków Zawodowych, Światowa Konfederacja Pracy, związki zawodowe z wielu krajów. Dla nas, ludzi opozycji, najważniejszy był udział koleżanek i kolegów z opozycji z Węgier, Czechosłowacji, Jugosławii, NRD, a nade wszystko ze Związku Radzieckiego. Na konferencję nie mógł przyjechać Władimir Bukowski, któremu odebrano wizę, ale przyjechała z Paryża Natalia Gorbaniewska. Z najważniejszych postaci oficjalnych, m.in. był obecny burmistrz Bostonu Rymond Flynn, przedstawiciel Parlamentu Europejskiego James Moorhous, Sekretarz Generalny Międzynarodowej Konfederacji Wolnych Związków Zawodowych John Vanderveken czy Sekretarz Generalny Światowej Konfederacji Pracy Jan Kułakowski. Najliczniejsza była delegacja Ligi Młodych Demokratów z węgierskiego "Fideszu". Nie przyjechał nasz przyjaciel Lane Kirkland - szef związków zawodowych AFL/CIO, natomiast reprezentował go Albert Shanker.
Gospodarzem konferencji oraz uczestników był ks. Kazimierz Jancarz oraz ludzie z Wikariatu Solidarności, którzy utworzyli biuro organizacyjne na czele z Andrzejem Grabowskim, Wojciechem Myśleckim i Józefą Malejky, Artur Górski (służba porządkowa), Marek Czerski (biuro prasowe), dr Janusz Kutyba (pomoc medyczna). Dekoracją zajął się Tadeusz Boruta. Dominikanie prowadzili punkt informacyjny w Krakowie.
Konferencja rozpoczęła się uczczeniem minutą ciszy zamordowanego w 1984 r. ks. Jerzego Popiełuszki i wszystkich "bojowników o prawa człowieka". Trzeba przypomnieć, ze wówczas w Polsce miała miejsce wielka fala strajków. Do Mistrzejowic przyjechali przedstawiciele strajkujących załóg. Ze szczególnym wzruszeniem spotkało się wystąpienia górnika z KWK "Manifest Lipcowy". Uczestnicy Konferencji wyrazili wdzięczność i podziw wobec strajkujących załóg.
W Nowej Hucie strajk w niedawno spacyfikowanej Hucie im. Lenina próbowali wywołać działacze Komitetu Organizacyjnego, który przekształcił się w Komitet Strajkowy Hutników. Edward Nowak i Jan Ciesielski przedostali się na teren kombinatu, próbując poderwać załogę huty do strajku. Udawało się doprowadzić do strajku niektóre walcownie, ale strajki szybko zanikały, przekształcając s cię jedynie w wiece, akcje protestacyjne, działania solidaryzujące się innymi zakładami, ale strajku całej huty wywołać się nie udało.
Wystąpienia, które zapadły w pamięć to nade wszystko słowa Jerzego Turowicza o prawie naturalnym i płynącej z niego godności każdego człowieka. Sytuację w swoich krajach przedstawiali opozycjoniści. Helmuth Frauendorfer z Ruchu Na Rzecz Rumunii, przedstawił wstrząsający obraz Rumunii. Było to bodaj najbardziej dramatyczne wystąpienie. Tibor Philip, mówił o sytuacji na Węgrzech, Aleksander Vondra o Czechosłowacji, oraz o Solidarności Polsko-Czechosłowackiej, która próbowała podjąć działania w obronie wszystkich niesprawiedliwie więzionych i prześladowanych. O sytuacji w Polsce mówili m.in. Stefan Starczewski z Komitetu Helsińskiego, prof. Zofia Kuratowska, prof. Jan Rosner i wielu, wielu innych.
Michaela E. Hammond poinformował, że Kongres USA przyznał "Solidarności" dotację w wysokości miliona dolarów.
Na zakończenie konferencji, uczestnicy odwiedzili były niemiecki obóz koncentracyjny Auschwitz-Birkenau, gdzie złożono hołd ofiarom II wojny światowej.
Konferencja była wielkim sukcesem i odbiła się szerokim echem w świecie, ale była także niezwykłym wzmocnieniem "Solidarności", walczącej o przywrócenie legalnego działania.
***********
